Wetenschappelijk onderzoekKuiken, F., & Droge, S. (2010). Woordenlijst Amsterdamse Kinderen. Amsterdam: Universiteit van Amsterdam. heeft aangetoond dat omvang en rijkheid van de woordenschat van het jonge kind belangrijke voorspellers zijn van succesvolle geletterdheid op latere leeftijd. Ook in Nederland is men zich meer en meer bewust van het belang van een goede woordkennis als onmisbare basis voor een succesvolle taalontwikkeling en schoolcarrière.

De studie van het taalniveau van tweetalige kinderen in Nederland heeft aan het licht gebracht dat ook eentalige kinderen problemen hebben met het verwerven van woordkennis. Bij Nederlandstalige kinderen blijkt het woordkennis-niveau van kleuters bij het binnenkomen op de basisschool al sterk te variërenBonset, E. H., & Hoogeveen, M. (2010). Taalbeschouwing: Een inventarisatie van empirisch onderzoek in basis-en voortgezet onderwijs. SLO, nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling.. Zowel eentalige Nederlandse kinderen als tweetalige sprekers van het Nederlands (die vanaf de geboorte met twee talen zijn opgevoed) en nieuwkomers (die het Nederlands als tweede taal leren) kunnen problemen ondervinden in hun taalontwikkeling. Vaak zijn de problemen voor deze groepen vergelijkbaar.

Het ontwikkelen van een grote woordenschat
is belangrijk voor alle kinderen

Taal bestaat uit klanken, woorden, zinnen en begrippen. Wat ‘hoort’ een kind in groep 1 te kennen? Hoe meten we dat? En hoe kunnen we de groei van deze kennis monitoren door de jaren heen? KleurenSchat is een nieuw en uniek instrument om de woordenschatkennis van kinderen in groep 1 t/m 4 op een speelse en betrouwbare manier in beeld te brengen en te monitoren.

De wetenschappelijke literatuur(a) Goulden, R., Nation, P., & Read, J. (1990). How large can a receptive vocabulary be?. Applied linguistics, 11(4), 341-363. (b) O'Dell, F., Read, J., & McCarthy, M. (2000). Assessing vocabulary. Cambridge university press. (c) Goorhuis, S. M., & Schaerlaekens, A. M. (2012). Handboek taalontwikkeling, taalpathologie en taaltherapie: bij Nederlandssprekende kinderen. De Tijdstroom Uitgeverij. maakt een onderscheid tussen twee vormen van woordkennis: productieve en receptieve kennis. Productieve kennis bestaat uit de woorden die het kind produceert, de woorden die het kind echt zelf zegt. Maar ieder kind kent meer woorden dan hij of zij produceert. Denk aan synoniemen, zeldzame woorden die we wel kennen maar nooit gebruiken, of woorden die het kind ‘een beetje’ kent, en kan herkennen en begrijpen, maar nooit gebruikt. Deze kennis noemen we receptieve kennis; alle woorden die het kind begrijpt als hij/zij die hoort of leest.

Net als bij volwassenen
is de receptieve woordenschat van een kind
altijd groter dan de productieve woordenschat.

Bij jonge kinderen is de receptieve kennis twee keer zo grootGoorhuis, S. M., & Schaerlaekens, A. M. (2012). Handboek taalontwikkeling, taalpathologie en taaltherapie: bij Nederlandssprekende kinderen. De Tijdstroom Uitgeverij. als de productieve kennis. De twee soorten woordenschat zijn altijd sterk gecorreleerdWise, J. C., Sevcik, R. A., Morris, R. D., Lovett, M. W., & Wolf, M. (2007). The relationship among receptive and expressive vocabulary, listening comprehension, pre-reading skills, word identification skills, and reading comprehension by children with reading disabilities. Journal of Speech, Language, and Hearing Research. met elkaar, maar bij het ene kind is er een groter verschil tussen receptieve en productieve woordenschat, dan bij het andere kind. Kinderen die veel lezen of worden voorgelezen hebben gemiddeld een grotere(a) Sénéchal, M. (1997). The differential effect of storybook reading on preschoolers' acquisition of expressive and receptive vocabulary. Journal of child language, 24(1), 123-138. (b) Krashen, S. (1989). We acquire vocabulary and spelling by reading: Additional evidence for the input hypothesis. The modern language journal, 73(4), 440-464. receptieve kennis dan kinderen die hun woorden leren door vooral actief deel te nemen aan gesprekken; zij hebben op hun beurt een relatief grotere productieve woordenschat dan de eerste groep.

Hoewel receptieve en productieve woordkennis sterk met elkaar samenhangen, is elk van deze twee soorten kennis gerelateerd aan andere vaardighedenWise, J. C., Sevcik, R. A., Morris, R. D., Lovett, M. W., & Wolf, M. (2007). The relationship among receptive and expressive vocabulary, listening comprehension, pre-reading skills, word identification skills, and reading comprehension by children with reading disabilities. Journal of Speech, Language, and Hearing Research. van het kind. Productieve woordenschat is meer gerelateerd aan communicatievaardigheden, terwijl receptieve woordenschat een betere voorspeller is van leesvaardigheden, begrijpend lezen en begrijpend luisteren – vaardigheden die op hun beurt latere schoolprestaties(a) Metsala, J. L., & Walley, A. C. (1998). Spoken vocabulary growth and the segmental restructuring of lexical representations: Precursors to phonemic awareness and early reading ability. (b) Catts, H. W. (1993). The relationship between speech-language impairments and reading disabilities. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 36(5), 948-958. (c) Van den Broeck, W. (2004). Technisch lezen: De centrale rol van woordherkenning in de schriftelijke taalontwikkeling. F. Daems, K. Van den Branden, & L. Verschaffel (Red.). Taal verwerven op school. Taaldidactiek voor basisonderwijs en eerste graad secundair, 131-153. (d) Overbeeke, C. (2015). Receptieve woordenschat voorspelt begrijpend luisteren. Masterscriptie, Universiteit van Amsterdam. voorspellen.

Het is dus belangrijk om de receptieve woordkennis van een kind op een betrouwbare manier te kunnen inschatten.

Willen uw collega’s en/of werknemers meer weten over de woordenschatontwikkeling van één- en meertalige kinderen, hoe deze kan worden gemeten, en welke rol KleurenSchat daarbij speelt? De onderzoekers van het Coloring Book project en de auteurs van KleurenSchat komen graag een lezing geven op uw school of praktijk. Het gaat hierbij om vrijblijvende informatieverstrekking.

Neem hiervoor contact op met de auteurs.

In verband met Covid-19 zullen lezingen/informatieve gesprekken op dit moment online gegeven worden